12:05 Mowzuk

Özüniň hoştap howasy bilen ynsan kalbyny joşa getirýän bahar pasly geldi. Daş-töwerek al-ýaşyl güllerden doly. Ynsan güle seredeninde elmydama gözellik görýär. Perzentlerine gül bilen baglanyşykly Çemen, Gunça, Gülälek, Bägül ýaly atlary dakmagy ynsanyň güle bolan söýgüsini aňladýar. Ýagşy arzuwlar aýdylanynda «Gül ýaly durmuşyň bolsun!», «Elleriňe güller bitsin!» diýilmegi adamzat durmuşynyň güller bilen baglanyşyklydygynyň nyşanydyr. Ata-babalarymyz «Adam eli – gyzyl gül» diýmek bilen çekilen zähmetiň netijesinde gowulyga özgeren ýeri güle meňzedipdirler. Talabalaýyk bitirilen işe hem «Gül ýaly bolupdyr» diýilýär.
Zenanlaryň näzikligi, gözelligi ýöne ýere güle deňelmeýär. Dünýäniň islendik künjeginde gülleri ösdürip ýetişdirmegi ýa-da güllerden ýasalan sowgatlyklary almagy halamaýan zenan, megerem, ýok bolsa gerek. Zenanlaryň näme üçin gülleri halaýandygy hakynda pikir edip gördüňizmi? Geliň, bu ugurda geçirilen gözlegleriň netijelerine seredeliň!
Zenanlaryň beýnisiniň ys merkezinde, erkekleriňkä garanyňda, 50 göterim köp ys öýjükleri bar. Şonuň üçin olara gülleriň ysy, erkeklere görä, has köp täsir edýär. Öýünde we iş ýerinde hoşboý ysly gülleri ösdürip ýetişdirmeginiň sebäbi zenanlaryň şu aýratynlygyndan gelip çykýar. Gül ösdürip ýetişdirmek, idetmek we suwlamak zenanlaryň halaýan işi hasaplanýar. Şeýle ýagdaýda zenanlar özlerini has gowy we bagtly duýýarlar.
Zenanlaryň güllere bolan söýgüsi tebigat bilenem baglanyşyklydyr. Güller tebigatyň görküne görk goşýar. Şonuň üçin güllere zenenlaryň tebigata bolan söýgüsiniň beýany hökmünde garalýar. Zenanlaryň sowgat hökmünde gül almagy halamagynyň sebäbi gülleriň tebigy gözelligi bilen bagly. Gül bermek asyrlar boýy söýginiň alamaty hasaplanýar. Şonuň üçin hem zenanlar belli senelerde özüne ýakyn adamlardan güle garaşýarlar.

*** *** *** *** *** *** *** ***

Otag ösümlikleriniň ýazky idegi

Otag gülleri diňe bir penjirelerimiziň öňüni bezemän, eýsem, otagyň howasyny hem arassalaýar. Bu güller üçin näçe alada edilse, şonça-da owadanlaşýar. Ýazyň gelmegi bilen, esasan, öýüňizde ilkinji üns bermeli zadyňyz otag gülleriniň ýazky idegidir. Sebäbi her möwsümiň dürliçe ideg usullarynyň bolşy ýaly, bahar aýlary ilkinji günlerinden başlap otag gülleriniň idegini has-da artdyrmak üçin ünsi talap edýän möwsüm. Ösümlikleriň topraklaryny howalandyrmak, mör-möjekleriň zeper ýetiren şahajyklaryny kesmek hem-de guran ýapraklardan, ösen haşal otlardan arassalamak wajypdyr.
Ýaprakly otag güllerini Gün şöhlesiniň köp düşýän ýerinden çetleşdirmek, çyglylygy we ýylylygy aram derejede saklamak maslahat berilýär. Ýapraklarynyň tozanlaryny wagtly-wagtynda süpürmeli, günaşa suwaryp durmaly. Topragynyň düzüminde daş bolmaly däl. Guran ýapraklary çygly süpürgiçler bilen süpürilip durulsa, ösümligiň bütinleý guramagynyň öňüni alyp bolar. Ýapraklaryndaky we şahalaryndaky tozanlaryň uzak wagt arassalanman saklanmagy onuň çüýremegine sebäp bolar. Topragyny ýeňil görnüşde hepdede iki gezek howalandyrylyp durmak maslahat berilýär. Gülüň uzak ýaşamagy üçin ululygyna görä güldanlarda oturtmaly. Ösümlikleriň ösýän otaglaryny ýelejiredip durmaly.
Güle ideg edilende toprak barada hem käbir zatlary bilmeli. Her gülüň halaýan topragy başga bolýar. Käbir güller çägesöw topragy halaýan bolsa, käsi toýunly topragy gowy görýär. Şeýle hem gül kadaly suwarylmaly. Köp suw talap etmeýän güle yzygiderli suw berilse, kökleri çüýreýär. Wagtynda suwarylmadyk gül hem solmak bilen bolýar. Käbir ösümlikler günüň belli wagtlarynda Gün şöhlesini has köp talap edýän bolsa, belli wagtlarda kölegeli ýerlerde goýulsa peýdaly. Otag ösümlikleriniň goýlan ýeriniň ýagtylygy, ýylylygy we howasynyň çyglylygy kadaly bolmaly. Aşa ýokary ýa-da aşa pes ýylylyk gülüň solmagyna sebäp bolup biler.

Gözel PIRMUHAMMEDOWA,
Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň mugallymy.
çeşme: zamantürkmenistan