Babyr şa Timurilerden. Onuñ kakasy kiçenräk gala we onuñ töwerekleriniñ hany bolan. 1483-1530. Ol 1494-nji yylda kakasy tötanlikde suwa gark bolup ölensoñ onuñ yerine 11 yaşynda tagta çykarylyar. O wagtlar Teymir leñiñ doreden imperiyasy dargap her gala hakimi ozbaşdak hereket ederdi. Hakimlerin kabiri Teymirin imperiyasyny dikeldip imperator bolmak arzuwynda guyc toplayardy. Babyram yaşlykdan şeyle arzuwdady. Ol imperator bolmaga mynasypdam. Sowatly, harby talimi yeterlik, syyasatçy, batyr yetginjekdi. Teymirin neslinden bolmagy hem onun peydasynady. Şeybanidler bilen soweşlerde ilkibada Babyr uly yenişler gazansada sonra Samarkantda gabawa duşup ayalyndan, uyasy Hanzadadan, ahli goşunyndan jyda düşup Taşkent hakimi bolan dayysyna sygynyar. Emma ondanam yüz tapman 250 çemesi esger we hyzmatçylary bilen daglarda mesgen tutyar. 1510-njy yylda şa Ysmayyl Hatayy Merwde Şeybany hany yenip özuni hem ölduryar. Şeybanyn elinde galan Babyryn ayal doganyny azat edip Babyryn yanyna ugradyar. Babyr şa Ysmayyla arka dirap Timur imeratorlygyny tazeden gurmaga synanyşyar. Ysmayyl şadan 60 000 esger alyp Samarkandy tazeden alyar. Ol bilime uns bermek maksady bilen taze mekdepler açyp onda owrenmegi kyn bolany ucin arap elipbiyin yerine gadymy türki harplaryndan taze elipbi doredip şony resmi diyip yglan edyar.

Türkileriñ haty ýok, nätsin Babyr biçäre.
Sygnak hatyndan alyp, hat etsin Babyr biçäre.

Başgada kop reformalar girizen Babyr şa biraz rahatlanyp araga, aydym saza koprak imrinip başlayar. Halk, esasanam din wekilleri ondan närzady. Sebabi ol mukaddes hasaplanyan arap hatyny aradan ayrypdy. Ustesinede şa Ysmayylyn goşuny şayylardy. Bazarlarda şayy esgerlerine pulunada zat satmayardylar. Metjitlerde Babyryn sünnilige donuklik edip watany şayylara satandygyny wagyz edyardiler. Ahyry gozgalanlar başlady. Babyr taze turki elipbiyi ayryp ozalky arap elipbiyini resmileşdirmage mejbur boldy. Şayy esgerlerem garaz aman sag Eyrana ugratmagy başardy. Emma bu aralykda Şeybanidler guyclenip Babyry soweşde yeñdiler. Halk şeybanylary şayylardan azat ediji hokmunde garşylady. Babyr bolsa Kabul towereklerde galyp guyc toplamaga başlady.
1526-njy yylda Babyr Hindistana 12 000 goşun bilen girip Ybrayym hanyn 100 000 goşunyny yendi we Hindistanyn bir bolegini eyeledi. Ol Hindistanda taze bir imperiya gurlandygyny yglan etdi. Yerli halk ony Mogol imperiyasy diyip atlandyrdy. Ol bu yerde hem bilime, parahatlyga uly uns berdi. Hindilerin soygusini gazanmaga çalyşdy. Şerap içmegi goydy we dowlet işgarlerine içmegi gadagan etdi.

Mey içmerin diyip etdim men wada.
Bu wadamy iller etdiler kada.
Mey içmanem gezip yörusle welin.
Ya-da şeydip özum atdymmy oda.

Birnaçe serkerdeler Babyryn reformalaryny halaman, hem Hindi yssysyna çydaman yzlaryna gaytdylar. Babyryn ozi hem taze yurda yerleşmekde uly kyncylyk çekipdir. Yenilip soweşde olen garşydaşy Ybrayym Lodyn ejesi oglunyn ary ücin Babyry zaherledyar. Babyr ölumin bari yanyndan gaydyar.
Ol imperiyasyny Turanda gurmakçydy emma ykbal oña Hindistany beripdi. Imperiyasyny gurandan soñ uzak yaşaman Babyr şa 1530-njy yylda yzynda uly bir imperiya, kop sanly goşgy gazallar, eserler goyup dunya bilen hoşlaşyar. Eserlerinin içinde BABYRNAMA gymmatly taryhy çeşme hokmunde hazirem peydalanylyar. Ol yaşlygyndan olumine çenli başyndan geçenleri BABYRNAMADA yazypdyr. Babyrnaman illinji ady WAKALAR.
Babyryn dört ogly bolup ulusy Humayun yerine gecipdir. Sonra Humayunyn ogly Akbar.
Şalyk suren yyllary:
Babyr 1526-1530
Humayun 1530-1556
Akbar 1556-1605
Bulardan soñam bu nesilşalyk dowam etdi.

Babyr öran çylşyrymly şahsyyet. Maksady ugrunda her hili jepalara döz gelen adam. Yaşlygynda kakasy yogalyar. Sonra Samarkantda gabawda wagty birinji çagasy açlykdan ölyar. Birinji ayaly Samarkant gabawynda ondan talak isleyar we ayrylyşyar. Bu gabawdan ejekesi Hanzada begimi Şeybany hana ayallyga berip çykmaly bolyar. Az sanly adamlary bilen Taşkent hakimi bolan dayysyna sygynmagy hem oña peydasyz bolyar. Dayysy ony uyasyny duşmana goyup gaydan hokmunde kemsidipdir. Bu namyslara çydamadyk Babyr Taşkentden çykyp daglarda mesgen tutyar. Serkerdelerine, yanynda galan hyzmatkarlerine, garyndaşlaryna ozunin mundan beylak han daldigini yonekey adamlar yaly yaşamak isleyandigini aydyp olara gitmage rugsat beryar. Emma ejesini tagallasy bilen ony hiç kim terk etmeyar. Babyr bolsa şahana geyimlerini çylaryp yyrtyk don geyyar, ayagy bolsa yalanaçdy. Ol bu dunya hökmirowanlygy ugrundaky goreşde yeñlip indi mundan beylak goşgy gazallar düzüp köñullerde hokmurowan bolmak isleyardi. Ol muny başaryp bilse munun ebedilik şalykdygyna ynanyardy. Emma serkerdeleri, ejesi dagy kem kemden Babyry imperiya gurmak arzuwyna tazeden dolanmagyny başardylar. Şeydip ol Şeybanylaryn garşysyna bile goreşmek uçin Soltan söyuniñ yanyna gaytdy. Emma Soltan Söyun Babyr gelmezden öñ yany yogaldy. Iki ogly bolsa tagty bir birinden gysganyp ikisi hem Şeybany handan yenildi. Soltan söyunin yurdy Şeybany hana galdy. Babyr Kabulda mesgen turup amatly pursata garaşdy.