17:38 Mowzuk

Meşhur pars tebibi Barzuýa şeýle gürrüň berýär: «Meniň atam goşunbaşylardan, enem Zerduşt eskimuslar maşgalasyndandy. Allatagalanyň maňa beren ilkinji baýlygy ata-enemiň mähir-muhabbetidir. Olar maňa gamhorluk bilen garadylar, meni beýleki çagalaryndan eý görüp, meniň terbiýäm bilen düýpli meşgullandylar. Çaý-naharyma aýratyn ünsli seretdiler. Ýedi ýaşa baranymda lukmanlyk ylmyny öwretmek maksady bilen meni mekdebe berdiler. Men bu ylmyň peýdalydygyny bilip, onuň syrlaryny juda yhlasly özleşdirip ugradym. Ýuwaş-ýuwaşdan hünärime ökdeläp, näsaglary bejermäge girişdim. Şonuň bilen bir hatarda, beýleki adamlar kibi, menem dört zada ýetmegiň hyýaly bilen dem aldym: mal-baýlyk toplamak, keýp çekmek, başgalaryň hormatyna eýe bolmak we şöhrat lybasyna bezenmek. Şuny hem aýtmak gerek: lukmanlaryň we tebipleriň bütin dünýäde uly hatyrasy bar. Tebipçilik kitaplarynda «tebipleriň iň gowsy näsaglary mugtuna bejerýänidir, dünýäniň baýlygy onuň nesibesine görädir» diýlip ýazylypdyr. Daýhanyň ýere tohum sepmekdäki maksady ondan hasyl alyp, rysgyny tapmakdyr. Haýwanlaryň ot-iými bolan çöp-çomur bolsa öz-özi ösüp ýetişýär.
Hullasy, sagalaryna umyt baglap boljak hassalara em edip ugradym. Biraz wagtdan soň kärdeş tanyşlarymyň maly-dünýäsiniň meniňkiden artykdygyny gördüm, şonda menem nebsimi şagladyp, baýlyk ýygnamaga höweslendim. Dogry ýoldan gyşaryp, belli-külli azaşmagyma az galypdy. Özüm-özüme igendim: Eý, sen nebisjeň! Sen zyýan bilen bähbit arasyndaky tapawudy göreňok. Akylly adam derdeseri kän, peýdasy az zady heýem bir arzuw edermi? Eger sen özüňden ýagşy at galdyrmak niýetinde bolsaň, bu ötegçi dünýäde açgöz hem husyt bolma. Bet hyýallardan gaýtmyşym et-de, sogap gazanmaga ymtyl. Adamyň durmuşy biri-birine gapma-garşy bolan dört zynjyr birikmesinden ybaratdyr, edil iýşilen tanap ýalydyr we onuň haçana çenli ýolunman durjagyna asla-da ynam ýok.
Adam synasynyň agzalary bir şine urlup ýasalan altyn buda meňzeýär. Şine sogrulyp aýrylaýsa, buduň böleklere bölünjekdigi ýaly, adamyň synasy-da ýaşamak möwritini tamamlap, bölek-bölek bolup dargaýar. Garyndaş-doganlaryň, dost-ýarlaryň känligine aşa buýsanma hem-de olar bilen has ýakyn hemdemlige höweslenme. Bar wagty olaryň begenji gynanjyndan az, gaýgy-gussasy begenjinden agdyk bolýandyr. Ol gaýgy-hasratlardan daşgary hijran derdi-de, ýalňyzlyk duýgusy-da adamyň hemrasydyr. Käbir ýagdaýlarda adam maşgalasyny eklemek, aýalyny, çaga-çugalaryny il hatarynda zada zar etmejek bolup, dünýä toplamaga mejbur bolýar-da, şol ýolda ölüp galýar. Onuň ýaly adam oda atylan hoşboý ysly agaja çalymdaşdyr: müşküni ysgap, başgalar hezil edýär, özi bolsa otda ýanyp kül bolýar.
Ýene öz-özüme şeýle diýdim: Sen tebipçiligiňi bes etme, halk lukmanyň gadyryny bilmeýär diýen myş-myşlara gulak gabartma. Eger, bir adamy ölüm penjesinden alyp galsaň, onuň sogabynyň barça närseden köp boljakdygyny unutma. Uzak dowam eden agyr kesel sebäpli aşa-nana mätäç bolan adamy melhemläp, onuň saglygyny özüne gaýtaryp bermegiň nä derejede sogap işdigini, eýsem, kim bilmeýär?
Özüm öz nebsim bilen tutluşdym we ýene-de dogry ýola düşdüm. Hiç hili muzd almazdan, nähoşlara melhem berip gezdim. Köp wagtlap şonuň bilen gümra boldum. Meniň şeýle yhlasyma rysk derwezeleri giňden açylyp ugrady. Şalar biri-biriniň yzyndan maňa serpaý ýapdy, hazyna işigini açdy. Hindistana syýahatymdan öňem, soňam meniň bagtym getirdi. Baýlykda, meşhurlykda, şan-şöhratda öz kärdeşlerimden ileri geçdim.
Günlerde bir gün men tebipçilik ylmyndaky açyşlar hem olaryň netijeleri dogrusynda oýlanyp başladym. Ahyrsoňunda tebipçilik ylmy adamy mydama sag ýagdaýynda saklap galdyryp bilmeýär, iň bolmanda bir keseli birotala ýok edip, ony gaýdyp döremeýän, asla gaýtalanmaýan derejä ýetirip bilmeýär diýen pikire geldim. Ras şeýle bolýan bolsa, onda haýsy adam bu ylmy şypa beriji ylym diýip atlandyryp biler?! Şeýle bolansoň, dirilikde sogap gazanyp, köpräk ahyrýet gamyny iýip ýaşamak maňa has hem ibaly bolup göründi. Aýdyşlaryna görä, ahyrýet hakyndaky pikirler islendik keseli belli-külli jylawlaýar, onda-da gaýdyp gelmez ýaly, gaýtalanmaz ýaly edip bejerýär?!
Ine, şularyň hemmesi barada oýlanyp görenimden soň, tebipçilik işini goýbolsun edip, ylahyýat (din) bilen meşgullanmagy dogry tapdym. Dogrusy, aňyrsy görünmeýän bir ýola düşdüm. Ol ýol garaňky hem gorkunç. Oňa eltýän yş ýa-da yşyk görnenokdy, ony bilýän adamam tapylanokdy. Tebipçilik kitaplarynda-da oňa degişli hiç zat aýdylmaýardy. Her halkyň dininde uly tapawut hem-de gapma-garşylyklar bardy. Olarda ýaradanyň we ýaradylanlaryň gelip çykyşy, dünýäniň ahyry barada jedelleşilýärdi, her kim bu meselede özüniňkini dogry, beýlekiniňkini nädürs hasaplaýardy.
Şu hili oý-pikirlere gark bolup, nämälimlik sährasynyň gujagynda kä o tarapa, kä bu tarapa silterlendim. Ýollar aşyp, alaňlardan alaňlara dyrmaşsam-da, barybir, men maksada ýetirýän we hakykatyň üstünden eltýän dogry bir ugur tapyp bilmedim. Iň soňunda ähli din alymlary bilen görşüp, olaryň garaýyşlaryny öwrenip, köňle laýyk dogry ýol tapmaly diýen karara geldim. Ençeme dini mezhebler bilen tanyşdym. Görsem, her mezheb (dini ugur) öz dinini ýokarda goýup, başgalaryňkyny ret edýän ekeni. Men olaryň hiç haýsyndan hem öz derdimiň dermanyna sataşmadym. Akylly adamlar üçin ol ýörelgeleriň hiç biri-de kabul ederlikli däl.
Öz-özüme aýtdym: «Eger, men şeýle pikirlerden soň bu dinleriň birini kabul etsem, aşakdaky hekaýada diýlişi ýaly, nadan ogrynyň gününe düşerin.

Mowzugy VIP edenler:

Hekaýa

Bir ogry öz ülpetleri bilen bile bir baý adamyň öýüne ogurlyga barypdyr. Öý eýesi aýak sesine oýanyp, öýde ogrynyň bardygyny duýupdyr. Aýalyny ýuwaşlyk bilen oýaryp, oňa ýagdaýy düşündiripdir we şeýle diýipdir: – Men uklan bolup ýataryn, sen bolsa menden bu baýlyklary nädip tapanymy gaty ses bilen soran bol. Eger jogap bermek islemesem, gaýta beter hötjetlenip, menden aýgytly jogap talap et.
Aýaly äriniň aýdyşy ýaly edip, sowal berdi. Äri aýtdy: – Eý, heleý, meni günüme goý, beýle sowallar bilen meniň başymy agyrtma. Dogrymy aýtsam, adamlar eşider diýip gorkýan, biabraý bolup galarys, halk bolsa bizden ýüz öwrer.
Aýaly ondan ýene jogap talap etdi. Äri aýtdy: – Şony bilmek nämäňe gerek? Äriň gizlin syry bilen aýalynyň nä işi bar?
Aýaly aýtdy: – Bilesim gelýär. Aýt derrew...
Äri aýtdy: – Bu dünýä maly ogurlyk bilen tapylandyr. Bir mahallar men ady belli ogrudym. Aý-aýdyň gijeler baý adamlaryň ýaşaýan jaýynyň öňünde doga okardym-da, Aýyň nury düşüp duran öýüň depesine çykardym. «Şöhläm!» diýip ýedi gezek gaýtalardym, soňam şol şöhleden aslyşardym-da, hiç bir päsgelçiliksiz öýüň ortarasyna düşer durubererdim. Ol ýerde-de ýene «Şöhläm, şöhläm!» diýip ýedi gezek aýdanymdan soň, öýdäki pullar, gymmat bahaly zatlar öz-özünden öňüme ýygnanybererdi. Şolardan güýjüm ýetdiginden alardym-da, ýene «şöhläme» ýedi sapar sygynyp, tüýnükden çykar ötägiderdim. Şol doga zerarly men göze ilmez bolup bilýärdim, şol sebäplem menden hiç kim gümanam edenokdy.
Ogrular muny eşidip, syry bilenlerine gaty begendiler. Az-owlak ses-selemsiz oturanlaryndan soň, öý eýeleri ýene ymykly uka gidendirler öýdüp, ogrularbaşy ýedi gezek «Şöhläm, şöhläm!» diýdi, emma aýagyny tekjä goýan badyna o taýdaky zatlar bilen bilelikde şakyrdap aşak gaýtdy. Öý eýesi derhal oýandy hem-de taýak bilen ogrynyň kellesine suňşurdy. Soňra ol «ömrüm boýy ýygnan halal baýlygymy saňa aňsatlyk bilen berer oturyberer öýtdüňmi? Kimligiňi aýt, ýogsam ölersiň» – diýip hemleli gürledi.
Ogry aýtdy: – «Men seniň alyňa çolaşyp, tora düşen nalajedeýin bir nadandyryn».

Mahlasy, anyk bir ýörelgäm bolmany sebäpli hakykaty tapyp bilmedim we ýene-de hyýal deňzine özümi urdum: «ata-babalarymyň dininde galyp, şoňa yhlas görkezsem, ata-babam tüýdükçi bolany üçin menem tüýdükçi bolaýmaly» diýip düşünýän adama meňzärin. Täze bir din ýoluny gözläp başlaýyn diýsem-de, oňa ömrüm ýetmez öýdüp gorkýan, sebäbi ol eýýäm tamama golaýlap ýör».
Bu agyr oýlaryň soňy görünmese, hiç bir sogap işe ýetişmän dünýeden öter giderin. Şo sebäplem men ähli dinlerden geçip, ähli zatdan ýokarda durýan, akyla sygýan işlere baş urmak kararyna geldim.
Şondan bäri men hatda haýwanlara hem azar beremok, mör-möjegi hem öldüremok. Adamlary birahatlandyrmakdan, olara nähilidir bir azap-ejir ýa ikilik etmekden bütinleý geçdim, ýalan-ýaşryk, gybat, töhmet sözlerden dilimi ýygnap aldym, halka jepa bermekden we dünýä baýlygyna göz gyzdyrmakdan, jalataýlyk hem gopbamsylyk ýaly ýaramaz işlerden çetde durdum. Ýamanlardan gaçyp, ýagşylara goşuldym. Hakykata hem ruhy arassalyga elimi berdim. Sebäbi dünýäde hakykatdan gowy dost ýok. Dogrulyk arkaly, eger ol jemgyýetiň özünde bar bolsa, islendik maksadyňa ýetmek mümkin. Dogrulyk hem hakykat şeýle bir baýlyk bolup, ol her näçe paýlaşanyň bilen azalanok, sarp edeniň bilenem kemänok. Dogry gepli adam şadanam gorkmaýar, ot-suw belasy-da, ýyrtyjy haýwanlar we beýleki peläketlerem oňa zyýan ýetirip bilmeýär. Eger, kimde kim dogry ýoldan çykyp, diňe baýlyk toplamak bilen meşgullansa, öz ömrüni biderek işlere bagyşlasa, indiki hekaýada gürrüň ediljek söwdagäriň kysmaty ol adamyň hem başyna düşer.

Hekaýa

Şeýle gürrüň berýärler: bir söwdagäriň gymmat bahaly daşlary kän ekeni. Söwdagär olary deşdirmek üçin ýüz dinar tölemek şerti bilen bir adamy öýüne getiripdir. Ol adam öýe gelip, işe başlaýyn diýip durka, onuň nazary bir burçda duran saz guralyna düşüpdir. Saz guralyna höwes bilen onuň seredýänini gören söwdagär: – Çalyp bilýärmiň? – diýip sorady. Hyzmatkär: – Onda-da nähili! – diýip jogap berdi. Dogrudanam, ol ony çalmaga diýseň ökdedi. Söwdagär: – Çal! – diýip, oňa buýruk berdi. Hyzmatkär saz guralyny eline alyp, gulaga ýakymly ajaýyp bir mukamy çalyp ugrady, şirin labyz bilen aýdym aýtdy. Söwdagär ony keýp edip diňledi, gowy dynç aldy. Göwherler welin deşilmän galdy. Gün gijigeni sebäpli hyzmatkär hakyny sorady. Söwdagär aýtdy: – Göwherler öň nähili duran bolsa, şonuň ýalylygynda galdy. Edilmedik işe hak berilmeýär. Hyzmatkär gaharlanyp, söwdagäriň üstüne gygyrdy: «Men seniň buýran işiňi etdim, hakymy bermezlige hukugyň ýok».
Söwdagär hyzmatça şertleşilen puly tölemäge mejbur boldy.

Mömin-musulman bolmagy niýet edinip, ybadat bilen meşgullanyp başladym. daşky görnüşimiň içki dünýäm bilen, işim bilen hereketimiň biri-birine laýyk gelmegini Allatagaladan diledim. Sebäbi möminlik hem dogrulyk günäden saplanmagyň üçin polat lybasyňdyr.
Dogrulyk hem möminlik netijeleriniň biri şü: ömrüň ötegçidigi, dünýäniň panydygy seni aýňaldyrmaýar. Dindar adam bu ötegçi dünýäniň işlerine içgin nazar aýlasa, ondaky hapalyklary hut öz gözi bilen görer we dünýäden gury gitmezlik üçin ýagşy işlere baş goşar. Şöhratparazlyk etmez, köňül rahatlygy üçin takdyryndan razy bolar. Dünýäniň azaplaryndan dynmak hem-de günälerinden saplanmak üçin özüni ýalňyzlyga salar, barçanyň muhabbetine eýe bolmak üçin hiç kime bahyllyk kylmaz. Mal-dünýäsinden aýrylyp galmak teşwişinden halas bolmak üçin sahylygy özüne lazymat biler, puşmana gelmezlik üçin, bir iş tutsa, akylyna öňünden ýaýraw berer, kanagatly bolmak üçin o dünýä azabyny ýadyndan çykarmaz, ýalňyşmazlyk üçin herki zadyň soňuny saldarlap-ölçäp görer, dynçlykda, rahatda ýaşamak üçin adamyň raýyny ýykmaz.
Dine gulluk etmegiň ýeňil-ýelpaý iş däldigi hakynda oýlandygymça, şonça-da oňa göwnüm galkynardy. Emma bu dünýäniň eşretinden geçip, nagtdan galyp, nesýäniň yzyndan ýüwürmegiňem kyn zat ekenligini bildim. Bu ýolda nähilidir bir hata goýbersem, bu dünýäde-de, o dünýäde-de rahatlyk tapyp bilmejekdigimden, haýyr işlere baş goşup, ahyrynda ýene puşmana gelerimden gorkýardym. Şeýle bolaýsa, men agzyndaky süňki suwda görüp, ony-da almak üçin özüni suwa taşlan, netijede, agzyndaky süňkünden binesip galan itiň ahwalyna sataşardym.

Ayhan, Bagyşlarsyñ, hany dowamy?)

Gaty gowy diysen yarady. Dowamyna garashyarys! Yetirnine hem uly Tanryyalkasyn aydyaryn!