Megerem, ýer ýüzünde öz keşbinden doly razy adam ýok bolsa gerek. Köp kosmetiki ýetmezçilikleri dürli serişdeler bilen ýapyp bolýan bolsa, "boýumy nähili ösdürmeli?", diýen meseläni çözmek üçin adamlar bedenini dürli synaglara, özüni bolsa howpa iterýärler. Boýy ösdürmegiň usullary kän, ýöne netijeli we howpsuz ýoluň azdygyny bilmek zerurdyr.
Häzirki zaman usullary ulanyp, adam her bir ýaşda öz boýunyň ösmegine ýardam berip biler, ýöne ol näçe ýaş bolsa, işiň netijesi şonça ýokary bolýar. Boýyny ösdürmegi arzuw edýänleriň ýolunda diňe olaryň ýaltalygy böwet bolup biler.
Adamyň ösüşi 20 ýaşyna çenli dowam edýär diýip hasaplanýar, ýöne mundan soň ýene-de 5 ýyl ösüş haýallyk bilen dowam edýär. Ýöne dürli usullaryň kömegi bilen adam 30-40 ýaşda hem boýunuň ösmegine täsir edip biler. Häzirki döwürde boý ösdürmegiň dürli usullary ulanylýar. Olary esasy dört topara bölüp bolar:
► Boý ösdürmegiň hirurgiýa usullary (operasiýa ýoly bilen injigi uzaltmak);
► Gormonal usullary (boý ösmegine jogapkär süňklerdäki işjeň zolaklarynyň täsirli somatotrop gormonlaryny ulanmak);
► Fiziki usullary (fiziki maşklaryň toplumynyň kömegi bilen ösüş zolaklaryny tijendirmek);
► Fiziologiki usullar (energiýany harç etmek bilen sazlaşyklykda, belok-witamin-mineral berhizi, çilim çekmekden çetleşmek, işjeň durmuş ýörelgesini alyp barmak, psihogen faktory).
Ösmegiň hirurgiýa usullary
Bu usul bilen boýy ösdürmek aýaklary uzaltmagyň hasabyna amala aşyrylýar. Akademik G.A.Ilizarow tarapyndan işlenip taýýarlanan hirurgiýa usuly boýuny ösdürmegi isleýän adamyň öz razyçylygy bilen ýerine ýetirilýär. Hirurgiki usul aýaklarda köpsanly operasiýalary geçirmek bilen bagly bolup, belli bir derejede adamyň bedenine howp salýan usuldyr. Butlary ýa-da uýluklary, injigi uzaltmak boýunça operasiýa tapgyrlaýyn, başaşa ýa-da birwagtda geçirilip biler. Bu operasiýanyň dowamynda ilki bilen aýaklaryň degişli bölegi döwülýär we ol ýere Illizarowyň apparaty ady bilen belli bolan ýörite ortopediki abzal berkidilýär. Soňra aýaklar bir gije-gündiziň dowamynda 1 mm tizlikde çekilip uzaldylyp başlanýar. Garaşylýan netijä ýetilenden soň, Illizarowyň apparaty aýagyň süňklerini berkidýär we olar kem-kemden sepleşip bitişip başlaýar. Hirurgiki täsir etme bellenen netijeleri gazanmaga şert döretse hem, işe ukyplylygyň uzak wagt ýitirilmegi, süňkleriň ýokançlyklar (osteomiýelit) bilen zeperlenmegi ýaly gaýraüzülmelere getirip biljekdigini bellemelidir.
Boýy ösdürmegiň gormonal usullary
Boýy ösdürmegiň ikinji ulanylan usulyna gormonlary ulanmak bilen bagly çäreler degişlidir. Adamyň boýunyň ösmegini sazlaýan esasy gormon – somatotrop ýa-da ösüş gormonydyr. Bedende bu gormonyň ýetmezçilik etmegi nesil yzarlamak (ösüş genleriň sintezine we sekresiýasyna jogap berýän genleriň şikesligi), doga (dogrum döwründe ýetirilen şikesligiň netijesi) ýa-da gazanylan (beýni çişmesi, kelle-beýni şikesligi) görnüşde bolup biler. Bütün dünýäde ösüş gormony ýetmeýän syrkawlary bejermek üçin gennoinžener usuly bilen alnan adamyň ösüş gormonyny ulanýarlar. Olaryň içinde giňden bellileri: norditropin, humatrop, inotropin, saýzen serişdeleridir. Bu serişdeleriň netijeliligi örän ýokary diýip hasaplanýar. Bejerginiň birinji ýylynda çagalar ortaça 10-12 sm ösýärler. Lukmanyň gözegçiliginde, uzak wagtyň dowamynda, yzygiderli geçirilen bejergi uly adam üçin adaty hasaplanýan boýa ýetmäge mümkinçilik berýär. Bejergi näçe ir başlansa, netijesi şonça oňat bolýar. Ýöne boý gormonlarynyň sanjymy örän agyryly bolup, olaryň ýaramaz täsirleriniň zyýanly netije bermegi ahmal:
► bedeniň çişginliligi;
► bogunlarda agyry;
► ginekomastiýa (erkeklerde süýt mäzleriniň ösmegi);
► böwregiň işiniň peselmegi;
► süýji keseliň döreme töwekgelçiligi;
► gipotireoz;
► kellagyry;
► görüş ukybynyň peselmegi;
► ýürek bulanma, gaýtarma;
► kekirdewük dokumasyny saklaýan agzalaryň (burun, barmaklar) ulalmagy.
Şol sebäpli bejergä örän çynlakaý we seresap çemeleşmeli. Boýuň ösmeginde ösüş gormonyndan başga-da galkan şekilli , böwregüsti we jyns mäzleriniň işjeňligi wajyp orny eýeleýär.
Boýy ösdürmegiň fiziki usuly
Netijeliligi boýunça, boýy ösdürmegiň fiziki usuly, hirurgiýa usulyndan asgyn gelmeýär. Bu usuly amala aşyrmak üçin adamyň bütin durkuna täsir edýän, şonuň bilen birlikde boýuň ösmegine ýardam berýän dürli trenažorlary we esasan hem ýörite maşklary ulanýarlar. Fiziki maşklar beden etiniň we süňküň ösmegine kömek edýär, artyk ýagyň toplanmagynyň öňüni alýar. Şeýle hem dogry we yzygiderli bedenterbiýe bilen meşgullanýan adamlarda boýunyň 10 sm golaý kemelmegine getirýän oňurga gyşarma keseli ýüze çykmaýar.
Bu usuly ulanmak bilen 15-20 ýaşly juwanlaryň ösüş zolaklaryny tijendirip, örän gowy netijeleri gazanyp bolýar. Adatça, türgünleşigiň birinji hepdesinde olar 2-3 sm ösýärler. Elbetde, 35-40 ýaşda bular ýaly netijäni gazanmak kyn, ýöne şonda hem adamda goşmaça kuwwat saklanýandygyny ýatdan çykarmaly däl. Fiziki maşklar boýuň ösmegine gönüden-göni täsir etmek bilen birlikde, beden durkunyň dikelmegine, garyn myşsasynyň bekemegine, ýöreýşiň gowulanmagyna hem ýardam berýär.
Boýuň ösmegi üçin peýdaly bolan ýönekeý fiziki maşklaryň toplumy şulardan ybarat bolup biler. Ilki bilen kyn bolmadyk umumy berkidiji maşklaryň kömegi bilen az-kem el-aýagyňy ýazmaly. Ony ýöremekden başlamak peýdaly. Soňra aýlanyş hereketleriň, öňe, gapdala, arkan egilmek, öwrülmek, bat almak maşklary bilen elleriň, aýaklaryň, oňurganyň bogunlaryny ýazmaly. Mundan soň bolsa 3-5 minudyň dowamynda ýeňil ylgamaly we ýörite maşklara başlamaly:
► Diwara golaý, oňa seredip duran ýagdaýda, aýagynyň barmaklaryna daýanyp, mümkin boldugyça gönelip, ýokaryk dyzamaly.
► Turnikde özüňi götermeli, soňra sallanyp, mümkin boldugyça bedeniňi gowşatmaly we birnäçe minut asylyp durmaly.
► Asylyp duran ýeriňde aýaklaryňy saga-çepe maýatnik görnüşde hereketlendirmeli (maşk döwründe myşsalar maksimal gowşadylmaly).
► Bedeniňi gowşadyp asyyp duran ýagdaýda göwräňi saga-çepe öwürmeli.
► Gezekleşdirip sag, çep, soňra iki aýakda ýokaryk bökmeli. Belentlikde asylan zada eliňiz bilen ýetmegi maksat edinmek hem bolar.
► Arkan ýatmaly, aýaklar bile göni, eller gapdala uzadylan. Gezekleşdirip ilki sag, soňra çep aýagy dik ýokaryk galdyrmaly.
► Ýüzin ýatmaly, aýaklar göni, eller arkada birleşdirilen . Kelläni we eginleri galdyryp arkan ýaý atmaly.
► Ýüzün ýatyp, elleri göwräň ugruna göni uzaldylan ýagdaýda. Birleşdirilen aýaklary arkan galdyrmaly.
► Arkan ýatmaly, eller bilde bolmaly. Bileleşdirilen aýaklary galdyryp, olary kelleden aşyrmaga synanyşmaly.
Agzalan maşklaryň her birini görnüşine görä fiziki taýýarlygyňyzy göz öňüne tutup, azyndan 6-12 gezek gaýtalamak maslahat berilýär. Görkezilen ýörite maşklary, hepdede 2-3 gezek suw howdanlarda ýüzmek, suw bilen bejeriş çäreleri kabul etmek (saunalar, 37-39ºC ýylylykda – deňiz duzly, pürli ekstraktly, derman otly ýyly wannalar), owkalama, beden taplamalary bilen üstüni ýetirmek ösüş zolaklary gyjyndyryp, beden dokumalarynda gan aýlanyşygy, maddalaryň çalşygyny janlandyrar. Bu işleriň netijesinde boýuň ösüşi az-kem çaltlaşyp başlaýar. Şeýle hem boýuň ösmegine sportuň woleýbol, basketbol, uzynlyga bökmek ýaly görnüşleri oňat täsir edýär.
Boýy ösdürmegiň fiziologiki usuly
Adamyň boýy onuň ýaşaýşynyň biologiki şertlerine we belli bir derejede durmuşynyň dowamynda iýmit üsti bilen kabul eden kuwwatlylyk derejesine, dürli ýagdaýda sarp eden kuwwatlylygynyň tapawutlygyna baglydyr. Uzyn adamlaryň gysga boýly adamlara garanyňda - uly bolsun, çaga bolsun, köpüsi gowy iýmitlenendigi, ugruna gowy seredilendigi, az syrkawlandygy, umuman ýokary biologiki häsiýetnamasynyň bolandygy subut edilen.
Boýy ösdürmegiň usullarynyň içinde ösüş ýagdaýyna ýardam berýän, iýmit düzümini dogry düzmeklik boýunça maslahatlar möhüm orun eýeleýär. Adatça ol her bir adam üçin aýratyn düzülýär, ýöne umumy maslahatlar hem bar. Mysal üçin poliwitaminler, aýratyn-da gyşyna we ýazyna örän peýdalydyr. Ösüp gelýän beden üçin ýabany ösýän otlar: krapiwa, selme, tozga, mat-maçeha, atgulak, narpyz, kislina, iwan-çaý, hyýar ýapragy örän peýdalydyr. Däne ösümlikleri, has hem gara çörek we dürli şüleler: greçkaly, süleli, şeýle hem bally doroga, bagyr, ýumurtga, ýeterlikli mukdarda gök önümler, ir-iýmişler we miweler, itburun, zeýtun we gül tozgajyklary; bedeniň ösüşini oňat tijendirijiler bolup durýar.
Doly gymmatly uky hem uzyn boýly bolmagyň girewidir; adamyň esasy uky wagtynda, gije ösýändigi bir mahal subut edilendir.
Adamyň endokrin ulgamynyň merkezi nerw ulgamy bilen ýakyndan bagly bolany üçin, uzak wagtlap ruhy dartgynlygy başdan geçiren çagalaryň (mysal üçin, eger çaga oňaýsyz psihologiki şertde saklansa) somatotrop gormonynyň sekresiýasy pese düşýär we olar haýal ösüp başlaýar. Bular ýaly ýagdaýda fiziki maşklar we ýörite iýmit düzümi bilen bir hatarda içki psihologiki ýagdaýyny ugrukdyrmak boýunça usullar ulanylýar.

Şeýlelikde, boýuňy 7-10 sm uzaltmak, her bir adama başartjak iş diýseň hem bolýar. Agzalan usullar boýunça boýuňy ösdürmegiň ugruna çykmak, siziň zähmetsöýerligiňiz we maksada okgunlygyňyz bilen sazlaşyp, garaşylandan hem ýokary netije görkezer diýip ynanýarys.

268

19

1

5

1

Mowzugy VIP edenler: