22:12 Mowzuk

HEZRETI ADAM BILEN HEZRETI HOWANYŇ TOBASYNYŇ KABUL EDILMEGINIŇ WE OLARYŇ GÜNÄDEN PÄKLENMEKLERINIŇ BEÝANY

Hezreti Adam bilen hezreti Howa ikisi jennetde aýşy-eşret, halawat hem rahatlyk bilen ýördüler. Allatagala şeýtan melguny jennetden çykardy. Allatagaladan «Jennetiň işiginden hiç kim girmesin» diýen buýruk boldy. Emma şeýtanyň köňlünden hezreti Adama duşmançylyk etmek niýeti aýrylmady. Ol gijegündiz: «Men Adamy özüm dek ederin. Ol jennetde süýjülik we rahatlykda bolup, men bolsa munda horlukda bolarynmy? Men şeýle ýagdaýda ýatsam, hiç iş bitmez. It ýörese süňk tapar, hatyn ýörese är tapar. Men hem ýöresem bir hile bilen myradyma ýeterin» diýip, pikri-hyýal etdi. Soňra ol ýer ýüzünden uçup, asmana bardy. Ol öz-özüne: «Men bir hile tapyp, özümi jennete salsam. Adama iýmek-içmegi buýursam, oňa şejereten memnugadan iýdirsem, myradym hasyl bolardy» diýip aýtdy. Şeýtan ite meňzäp, ýyndam ýöräp, jennetiň işigine geldi. Ol ýerde üç ýüz ýyl: «Jennetden bir kişi çyksa, men onuň bilen ýoldaş bolup, oňa girsem» diýip, arzuw edip oturdy. Tawus hazynaçylaryň biridi. Bir gün ol geçip barýardy. Iblisiň gözi Tawusa düşdi we: «Eý, guş! Iň owadan we iň mertebeli guş kimdir?» diýip sorady. Ol: «Tawusdyr, emma sen kim?» diýdi. Şeýtan ony ýanyna çagyrdy we: «Men Kerubilezdendirin. Men her nepes hem tagaty-ybadatdan haly däldirin. Men: «Tagat kylan kişiniň jennetde derejesi belent bolar» diýip eşidipdim. Men özümiň menzil-makamymy görsem. Eger ybadatyň peýdasy bar bolsa, men ony köpräk etsem diýen pikir bilen bu ýere geldim. Sen indi maňa ýol görkezip, meni jennete alyp girseň?! Onsoň men tagat-ybadaty has köpräk kylardym. Eger meni jennete alyp girseň, saňa üç sany peýdaly zat öwredeýin. Olaryň birini okasaň, sen hiç haçan ölmersiň. Ýene birini okasaň sen hiç asy bolmarsyň. Üçünjisini okasaň, sen hergiz jennetden çykmarsyň» diýdi.
Tawus: «Eý, perişde! Sen dogry aýdýarsyňmy?» diýdi. Iblis: «Meniň bu sözüm ýalan däldir» diýip, ant içip, awy ýalap, biçäre Tawusa mekirlik saldy. Tawus: «Bu iş meniň golumdan gelmez. Emma meniň bir byradarym bar. Bu işi diňe ol başaryp biler» diýdi. Iblis: «Beýle bolsa, sen şoňa aýt» diýdi. Tawus jennete girip, ýylany çagyryp geldi. Birinji haramzadalygy ýylan edipdi. Ýylan Iblise: «Men seni nähili jennete alyp girerin?» diýdi. Şeýtan: «Sen jennetden başyňy çykaryp, agzyňy açsaň, özüm onuň bir alajyny taparyn» diýdi. Ýylan agzyny açdy, şeýtan ýeňillik bilen onuň içine girdi. Ol ýylanyň yzyndan jennetiň içine çykdy. Jennet ähliniň hemmesi muny görüp: «Bu şum näletkerdäni jennetden kowup çykaraly» diýişip, ony bu ýerden çykarjak bolup köp jan çekdiler. Emma ony çykaryp bilmediler.
Iblis Adam we Howa alaýhymassalamyň ýanyna geldi we olara dostsyran kişi bolup ýyglady. Bu ikisi ondan: «Sen näme sebäpden ýyglarsyň?» diýip soradylar. Şeýtan: «Men siz bilen aşna boldum. Men sizden aýryljakdygym üçin ýyglaýaryn» diýdi. Olar: «Biz näme sebäpden aýrylyşarys» diýdiler. Iblis: «Men siz behiştden çykarmykaňyz» diýip gorkýaryn. Çünki siz: «Şol agajyň miwesinden iýmesek, jennetde baky bolarys» diýýärsiňiz. Ol miweden iýeniň üç sany häsiýeti bolar, birinji – ol hiç haçan ölmez, ikinji – ol asy bolmaz, üçünji – ol hiç haçan jennetden çykmaz» diýdi. Bu sözden soň Adam alaýhyssalamda birazajyk meýil peýda boldy. Iblis Tawusa: «Eý, ýar janym! Meni şol şejereýi huldyň ýanyna alyp barsaň» diýdi. Tawus onuň öňüne düşüp, ony bu ýere alyp geldi. Iblis ol ýerde çenden köp ýyglady. Onuň bu agysyny eşidip, hezreti Howa hüýr gyzlar bilen bu ýere ylgaşyp geldiler. Iblis lagyn özüne amatly pursat tapyp, ýene: «Men size ynamdar nesihatçydyryn. Meniň size aýdan şol sözüm hakykatdyr» diýip, öňki sözüni gaýtalady. Ol bir sagatda ýetmiş gezek ant içdi we ýüz mekr-uhile bilen hezreti Howany öz toruna saldy. Onuň bu waswasy hezreti Howa täsir etdi. Şeýtan hezreti Howa ýüzlenip: «Kim bu agajyň miwesinden öňürti iýse, ol şoňa köpräk täsir eder. Ol kişi hemmeden uly mertebeli bolar. Oňa hiç bir zat duşman bolmaz we kast edip bilmez» diýdi. Hezreti Howanyň meýli güýçlendi. Ol bu daragtyň ýedi hoşasyny goparyp alyp, onuň birini iýdi, galanlaryny bolsa gizläp, hezreti Adamyň ýanyna alyp geldi. Hezreti Howa: «Eý, Adam! Men ondan iýdim. Ol örän süýji eken. Ol baldan datly, ýagdan lezzetli we ýumşak miwe eken» diýip, köp taryplady. Hezreti Adam ony iýmegi unamady. Hezreti Howa ýene: «Eý, Adam! Allatagalanyň jomartlyk derýasy çäksizdir» diýip, ony ugruna goýmady. Ahyrynda hezreti Adam bir dänäni agzyna atdy. Ol däne onuň bokurdagyndan aňry geçip gitdi. Ol ýene bir dänäni agzyna salan wagtynda, eden ähdi ýadyna düşdi. Şol wagt Jebraýyl alaýhyssalam onuň bogazyndan tutdy. Miwe onuň bokurdagynda ýumalak bolup galdy. Erkek adamyň bokurdagynda ýumalak bolmagy şu sebäpdendir, hatynlaryň bogazynda ol ýokdur. Adam alaýhyssalamyň ilki iýen dänesi heniz garnyna barmanka, behiştiň hülleleri bedeninden sypyrylyp düşdi, altyndan çaýylan täç başyndan uçdy, tagty ony ýere zyňyp taşlady. Ol ýalaňbaş we ýalaňaç halda galdy. Onuň gursagy asyldy we haly teň boldy. Adam alaýhyssalam nirede oturyp böwl edeýin diýse, onuň gulagyna: «Päk ýeri näpäk etme!» diýen owaz geldi. Oňa oturmaga hiç bir ýer ýokdy. Ol gaçyp ýördi, çykgynsyz ýagdaýa düşdi, içi bulanyp, hiç saklanyp bilmedi. Ol ahyry bialaç bolup ýazyldy we nejasatyny endamynyň gizlin ýerlerine aldy. Onuň nejasaty gizlän ýerlerinde myrdar tüýler peýda boldy. Olary alyp taşlamak şondan soň sünnet boldy. Adam ata hiç bir penalar ýaly ýer ýokdy. Ol daragtlary penalamak islese, olar hem ondan gaçdy. Hezreti Adam ýalaňaçlygyndan utanyp ýörerdi. Ol bu ýagdaýy käte Howadan, käte bolsa şeýtandan görüp: «Eý, Howa! Özüňe hem, maňa hem zyýan etdiň, «Eý, şumbagt şeýtan, sen meni bu hala düşürer ýaly men saňa näme ýaman iş etdim» diýip, gaharlanyp ýörerdi. Şeýtan: «Eý, Adam! Men seniň sebäbiňden bu ýagdaýa düşdüm. Men seni hem özüm ýaly etdim. Eýse, bu şermendeligi we peläketligi ýalňyz özüm görmelimi? Mendäki hal sende hem bolsun» diýip, hoş wagt boldy.
Elkyssa, Adam alaýhyssalam gaçyp ýöräberdi. Ahyry ony jeýlan daragty tutup saklady. Adam alaýhyssalam ahy-nala kyldy. Daragt hergiz ony goýbermedi. Jeýlan: «Men seni goýbermerin. Eger goýbersem men hem seniň dek asy bolaryn» diýdi. Adam alaýhyssalam Allatagaladan aman diledi. Allatagaladan: «Eý, Adam! Sen niredesiň?» diýen owaz geldi. Adam alaýhyssalam: «Eý, Taňrym! Meni ýalaňaç halda igde daragtynyň şahalary saklap dur. Senden özge meniň perýadyma ýetişjek ýokdur» diýdi. Allatagaladan: «Eý, Adam! Seniň bu halyň özüňiň permana boýun sunmazlygyňdan we şumlugyndandyr» diýen owaz geldi. Adam alaýhyssalam ýer ýüzüne düşen wagty, jeýlan daragtyny suwy ýok çöle äkitdi. Jeýlan daragtynda behiştde hezreti Adamy tutup alanyň ujy bardyr. Şol sebäpden jeýlany Adam alaýhyssalamyň ogullary suwdan aýry dikdiler.
Hikmet: Hemme agaçlarda ot bardyr. Agaç suw içmese ot ony guradar. Hudaýtagala igde agajynyň oduny: «Ol guramasyn» diýip gidirdi.
Elkyssa, Jebraýyl alaýhyssalam hezreti Adamy jennetden çykarmaga geldi. Allatagala oňa mähribanlygyny we rehmetini aýan etdi. Allatagaladan: «Eý, Jebraýyl! Adamy bu ýere getir!» diýip, perman boldy. Jebraýyl alaýhyssalam hezreti Adamyň golundan tutup, Hudaýtagalanyň dergähine getirdi. Allatagaladan: «Eý, Adam! Men seni toprakdan ýaratdym. Men seni iman ylmy bilen belent mertebeli etdim. Men saňa gözel sypat berdim. Seni perişdelere göterdip jennete girizdim. Saňa
jennetiň nygmatlaryny nesip kyldym. Hezreti Howany jübüt eýledim. Men: «Bugdaýy iýme!» diýip, saňa gadagan etdim. Eýsem saňa: «Şeýtan seniň duşmanyňdyr» diýip aýtmadymmy? Sen bugdaýy näme üçin iýdiň?» diýen bir owaz geldi. Hezreti Adam: «Eý, Taňrym! Ol hökmi kim çykardy, kazany
kim ýöretdi?» diýdi. Allatagaladan: «Ol hökmi men ýöretdim. Meniň hökmüm aýandyr, takdyrym gaýypdyr, buýrugym açykdyr. Sen näme üçin zahyry goýup, gaýyba dahyl bolduň?» diýen owaz geldi.
Adam alaýhyssalam: «Eý, Taňrym! Sen nähili höküm kylsaň kylýarsyň. Emma Sen Gafursyň, Halymsyň. Sen meniň eden günämi geçseň, meni ýalkasaň?!» diýdi. Allatagaladan Jebraýyl alaýhyssalama: «Adamy duşmany bilen jennetden çykar. Men Adamyň günäsini ýer ýüzünde ýalkaryn. Adamy goýber» diýip, perman boldy. Jebraýyl alaýhyssalam hezreti Adamy jennete goýberdi. Adam alaýhyssalam her bir daragtyň düýbüne baryp, owrat ýerlerini ýapmak üçin ýaprak diledi. Hiç bir daragt oňa ýaprak bermedi. Ol haýran-sergezdan bolup, ýyglap geziberdi. Taňrydan: «Eý, Adam! Her kim hojasynyň permanyna ters gelýän iş etse, şeýle güne düşer. Iki älemiň halky ony duşman tutarlar» diýen owaz geldi.
Elkyssa, hezreti Adam injiriň ýanyna geldi. Ondan ýaprak diledi. Ol ýaprak berdi. Bir rowaýatda ol bäş ýaprak, başga bir rowaýatda dört ýaprak berdi diýilýär. Hezreti Adam owrat ýerlerini ýapdy. Şol wagt: «Eý, injir! Sen näme üçin Adama ýaprak berdiň?» diýip, owaz geldi. Injir: «Eý, Taňrym! Adamdan bir günä peýda boldy. Bir günä bilen gul öldürilmez. Emma men oňa öňki nazarym bilen garadym. Sen ony mahluklaryň iň ýagşysy edip ýaratdyň. Onuň keşbini öz goluň bilen ýasadyň, ruhuna özüňden dem berdiň. Perişdelere oňa sežde etdirdiň. Oňa hemme atlary öwredip, ylym berdiň. Ýene öz ýanymdan Hudaýtagala munça abraýa ýetiren bendäňi ahyry masgara edip taşlamaz. Munça çeken zähmetiňizi zaýa etmez diýdim. Men bu bendäň ýalaňaç ýöremegini rowa görmedim.
Seniň hormatyňy saklap, oňa owratyny ýapar ýaly ýaprak berdim» diýdi. Allatagaladan: «Eý, injir! Men seniň bu häsiýetiň üçin seni agyry-dertlere derman etdim. Emma soraman, özüňçe iş edeniň üçin seni şemal iýsin. Özge daragtlaryň miwesi çiçeklik, seniň miwäň çiçeksiz bolsun» diýen owaz geldi.
Adam alaýhyssalama: «Eý, Adam! Men saňa niçeme keramatlar etdim. Sen meniň permanlymdan çykdyň. Onuň üçin seni on sany bela duçar etdim. Sen olardan hergiz halas bolmarsyň. Birinji – ýalaňaçlyk, ikinji – ýazylmak, üçünji – deriň peýda bolmagy, dördünji – Hudaýtagaladan daş düşmek, bäşinji –Howadan üç ýüz ýyl jyda bolmak, altynjy – şeýtanyň duşmançylygy, ýedinji – seniň günäkärligiň hemme äleme ýaýramagy, sekizinji – mal-pul üçin şeýtana şärik bolmagyň, dokuzynjy – Adam öwladyna dünýäniň zyndan bolmagy we dünýäniň mähnet-muşakgatlaryna, yssysyna hem sowugyna sezewar bolmaklygy, onunjy – owkat üçin ýüz-müň horluk we
zarlyk tartmak. Sen zähmet çekmän bir bölek nan hem iýmersiň» diýen owaz geldi.
Ondan soň hezreti Howa: «Eý, Howa! Sen näme üçin Adama bugdaý iýdirdiň? Seniň bu ýalaňaçlygyň permana boýun bolmazlyk şumlugyndandyr. Bu hatanyň başynda duran sensiň» diýen owaz geldi. Hezreti Howa: «Eý, Taňrym! Men beýle boljakdygyny bilmedim. Seniň dergähiňde kişi ýalan sözlemez» diýip oýladym. Ol bir sagatda ýetmiş gezek ant içdi. Men onuň içen antlaryna ynandym. Men Seniň keremiň ululygyna söýendim» diýip ýygladyň. Allatagaladan: «Eý, Howa! Seniň permana boýun bolmazlygyň üçin seni on alty sany bela duçar etdim. Birinji – garyn nejasaty, haýzu-nefas, ikinji – gursak ýazylmagy, üçünji – tolgak agyrysy, dördünji – äriň mähneti, bäşinji – äriň hökümi we onuň permanynda bolmak, altynjy – talakda äriň ygtyýarynda bolmak, ýedinji – mirasda ärden az zat almak, sekizinji – güwälige ýaramazlyk, dokuzynjy aklyň gysga bolmagy, onunjy – gazata gatnaşmakdan mahrum bolmak, on birinji – wehi-ylhamdan mahrum bolmak, on ikinji – ymamlyga ýaramazlyk, on üçünji – juma namazyna barmazlyk, on dördünji – aýyd namazlaryna barmazlyk, on bäşinji – jynaza namazyna barmazlyk, on altynjy – patyşalykdan mahrum bolmak» diýen owaz geldi.
Hekaýatda şeýle gürrüň getiripdirler: Haçanda hezreti Howa daragtdan miwe üzüp alanda, ol agaçdan gana meňzeş härse akdy. Bu dert hezreti Howada peýda boldy. Tä kyýamat gününe çenli haýzu-nefas derdi aýallara şondan soň miras galdy.
Sowal: Haýzyň köpüsiniň on gün bolmagyna sebäp nämedir?
Jogap: Hezreti Howa bugdaýy alyp gelýänçä on ädim ýöräpdi. Onuň üçin ol on gün boldy.
Sowal: Haýzyň azynyň üç gün bolmagyna sebäp nämedir?
Jogap: Bugdaýyň iýilmegi üç zat bilen hasyl boldy, ýagny aýak bardy, gol tutdy agyz bolsa iýdi.
Sowal: Istihaza nämedendir?
Jogap: Hezreti Adam alaýhyssalamyň tobasy kabul bolmazyndan öň ýyglany haýz boldy. Onuň hezreti Adam toba edenden soň, ýyglany istihaza boldy. Soňra päklenmäge höküm berildi.
Sowal: Nefas näme zatdandyr?
Jogap: Hezreti Howa bugdaýy alyp gelýänçä kyrk gezek dem aldy.
Aýat: «Ol ikisi jennet agaçlaryndan – injiriň ýapragyndan alyp gat-gat edip uýat ýerlerini ýapdylar».
Ondan soň Iblis, (goý, oňa nälet bolsun!): «Eý, melgun! Seni niçeme keramatlar bilen mertebeli etdim. Sen näme üçin permanymdan çykdyň? Sen özlügiňi unutdyň. Sen näme üçin Adam bilen Howany bu hala saldyň? Seni on bela duçar etdim. Birinji – senden ýer ýüzüniň patyşalygyny aldym, ikinji –asmanyň ululygyny aldym, üçünji – jennetiň hazynaçylygyny aldym, dördünji – seni perişdelik keşbinden çykaryp döw keşbine saldym, bäşinji – seniň Azazyl adyňy aýryp, Iblis goýdum, altynjy – seni kapyrlara baş etdim, ýedinji – seniň tobaňy kabul etmedim, sekizinji – hiç kişi seni dost tutunmaz, dokuzynjy – seni dowzahy etdim, onunjy – seni dowzah azabyna baky duçar etdim» diýip owaz geldi.
Ibn Magaz (goý, Allatagala ondan razy bolsun!) şeýle he kaýat aýdypdyr: «Men haja sapara gitdim we gije -gündiz ýalňyz ýöredim. Çölüň içinde garaňky gijede bir çirkin owaz eşitdim. Men: «Sen niçiksi jan we sen näme sebäpli ýyglaýarsyň?» diýip soradym. Ol: «Men Iblisdirin. Men näme üçin ýyglamaýyn? Öň men perişdelere mugallymdym. Men jennete erklidim. Men ýerde-gökde sansyz tagat etdim. Ahyry Allatagala meni näletläp, jennetden çykardy» diýdi. Men: «Eý, şeýtan! Sen munça ýyl sežde edipsiň. Näme üçin sen bir seždäni berjaý etmediň?» diýdim. Ol: «Men: «Eger Allatagala azap berse, deňlik etse gerek. Eger ol günäleri geçirse ikimizden deň geçirer» diýip oýladym. Ol Adamyň günäsini geçirdi, onuň uzruny kabul etdi. Aýat: «Hezreti Adam ähtnamany unutdy we biz onuň bu işi kastdan edendigine ýol tapmadyk». Emma ol menden geçirmedi. Aýat: «Iblis sežde etmekden boýun towlady. Ol tekepbirlik etdi we kapyrlaryň
jümlesinden boldy». Men ondan ýene: «Hudaýtagala Adamy geçirip, näme üçin seni geçirmedi?» diýip sowal soradym. Ol: «Ezelde Adama enaýat bardy. Allatagala ony ösdürdi. Emma meniň hakymda ezelde enaýat ýokdy. Ol meni ýitirdi» diýdi. Bu ýerden ezelde berlen ýardam ebedilige ýeterlikdigi mälim boldy.
Allatagala hezreti Adam alaýhyssalamyň keşbini taýýar edip goýdy. Ol wagt Azazyl gelip, ony masgaralap tüýkürdi. Hudaýtagaladan Jebraýyl alaýhyssalama: «Bu tüýküligi alyp towky nälet edip goý» diýip, perman boldy. Hezreti Jebraýyl ol tüýküligi alyp gelip, Arşyň töwereginde asyp goýdy. Azazyl hezreti Adamyň keşbiniň ýanynda dolanyp, bu nälet duzagyny gördi. Ol: «Bu näme edýän zatdyr?» diýip sorady. Perişdeler: «Bir pursatda mukarrap perişde Taňrynyň dergähinde kowular. Ol muny onuň boýnuna salar» diýip aýtdylar. Azazyl: «Müň nälet munuň ýaly zadyň boýnuna düşsün» diýip, bu nälet duzagyna ýene tüýkürdi. Emma oňa kär edip bilmedi. «Häzir hem ol onuň bilen urşup bilmez. Ol suwda ezilmez, oda köýmez. Onuň agyrlygy ýüz batmandyr. Ol Iblisiň (goý, oňa nälet bolsun!) boýnundadyr» diýipdirler.