13:28 Mowzuk

Elizabet Kohreýn 21 ýaşyny dolduryp barýarka "Nelli Blaý" tahallusyny kabul edip aldy we öz döredijiligi bilen diňe erkeklere gelişýär diýlip hasaplanan žurnalizm dünýäsinde dünýä möçberinde meşhurlyga eýe boldy.
Ol Pensilwaniýa ştatynda kiçijek şäherleriň birinde doguldy, emma kakasy aradan çykandan soň onuň maşgalasy Pitsburga göçüp gitdi. XIX asyr femenistik hereketiň maksatlaryna ters gelýän bir makala peýda bolanda Kohreýn gahar-gazaba münýär we Pitsburg Dispaç gazetiniň redaktoryna şol makalanyň awtoryny rehimsizlik bilen ýazgaryjy hatyny iberýär. Onuň haty redaktorda uly täsir galdyrýar welin, ony dessine işe alýar. Şeýlelikde, ol Birleşen Ştatlaryň ilkinji zenan habarçylarynyň biri bolýar. Gazet makalalarynda özüni tanatmak üçin ulanan "Nelli Blaý" setiri Stefen Fosteriň aýdymyndan alynandyr.
Gelin-gyzlar mowzugyna bolan hyjuwyny çäklendirmezden ötri Nelli Blaý adaty erkekleri we zenanlary üns merkezinde goýdy we hat-da olaryň durmuşlaryna we işlerine degişlilikde gözleg işlerini geçirmek üçin gizlin işlän ýagdaýlary hem boldy. Mysal üçin, ol fabrikde işledi we çaga zähmeti, howply iş şertleri we ujypsyzja aýlyklar barasynda öz gözi bilen görenlerini ýazdy. Reklamaçylar onuň ýazýan hekaýalary babatynda nägilelik bildirip başlanlarynda, onuň redaktorlary her edip, hesip edip onuň ýazýan makalalaryny çäklendirmekçi bolup jan etdiler. Muňa garamazdan Blaý 1886-1887-nji ýyllar aralygynda Meksika syýahat etdi we bu ýurt barasynda makalalar ýazyp, onuň garyplygynyň we korrupsiýasynyň üstünde durup geçdi. Emma onuň bu tabşyrygy hem garaşylmadyk ýerden soňuna geldi, sebäbi meksikan hökümeti ony ýurtdan çykardy. Pitsburga dolanyp barandan soň wagtynyň hoş geçmändigi zerarly Blaý başga bir iş bilen meşgullanmak görmek barasynda karara geldi. Redaktorlara iberen hatynda "Men Nýu-Ýorka tarap barýan, menden ägä boluň, Blaý" diýlip ýazylgydy.
1887-nji ýylda Blaý Nýu-Ýork World gazetiniň habarçysy bolup işe başlady. Hut şol ýerde ol gözegçilik žurnalistlikasynda ukyplylygyny synap gördi. Žurnalistikanyň bu görnüşi köplenç "adamlaryň öz wezipesinden hyýanatçylykly peýdalanýandygyny aç-açan ile äşgär etmek" diýip atlandyrýardy we onuň maksady korrupsiýany, jenaýaty we hyýanatçylygy ýüze çykarmak bolup durdy. Ol zenanlar üçin keselhana düşýär we ol ýerden çykandan soň, akyl-huşdan, näsazlyklardan ejir çekýänlere neneňsi aýylganç daralýandygynyň üstüni açýan makalalar ýazdy. "Daşyndan bigünä görünýän Blakwell Aýlend gaçybatalgasy ynsanlar üçin alaka gapanydyr" diýip, Blaý bir makalasynda aýdýar. "Oňa düşmek aňsat, emma düşäýdigiň weli, ondan çykjak gümanyň ýokdur."
Onuň makala ýazmagyň ussady bolandygyna we hiç gorkman adamlaryň öz wezipesinden hyýanatçylykly peýdalanýandygyny aç-açan ile äşgär edendigine, şeýle hem makalalaryň güýçli täsiri astynda geçirlen üýtgedip gurmalaryna garamazdan, Blaý Žul Wernyň "80 günde dünýäni aýlanyp çykmak"diýlen eserindäki edermenlige öýkünişi bilen adamlaryň ýadyna has gowy ornaşypdyr. 1889-njy ýylyň noýabr aýynyň 14-inde ol işlän gazetiniň goldawy bilen 24899-millik (40071 km töweregi) syýahatyny amala aşyrmak üçin ýola düşýär. Ol 72 gün, 6 sagat, 11 minut we 14 sekunt diýlende Ýer togalagynyň daşyndan aýlanyp, Nýu-Ýorka dolanyp gelýär, şeýlelik bilen rekordy täzeleýär. Dumly-duşa äşgär edilen bu täzelik gazet okyjylaryna onuň her gününi yzarlamaga mümkinçilik döretdi we Blaýa uly meşhurlyk getirdi.
1895-nji ýylda Blaý Robert Simen atly bir senagatçy millionere durmuşa çykýar we şonda galamgärlik işinden çekilýär. Adamsy aradan çykandan soň ol onuň kompaniýlarynyň işleriniň öňküleri ýaly gidip durmagyny isledi, emma bu oňa başartmady. Kompaniýlaryň dargamagyndan gaçyp gutular ýaly ol 1914-nji ýylda Ýewropa göçüp gitdi we şol ýerden Nýu-Ýork Iwniň Žurnal üçin II Jahan urşy barasynda habar iberip durdy.
Elizabet Kohreýn Simen 57 ýaşynda pnewmoniýa keseli sebäpden aradan çykdy.