15:23 Mowzuk

Oýlan!ma

Siz dogry zada ynanýandygyňyzy anyk bilýäňizmi? Siziň pikir edýän zadyňyz hemişe-de dogry bolup çykýarmy? Meselem: “Men hiç haçanam özümi üýtgetmerin, başga adamy isleýän bolsaňyz başga birini tapyň!” ýa-da “meni üýtgetjek bolmaň, söýýän bolsaňyz şu durkumy kabul ediň!” diýilýän sitatalar, statuslar bardyr. Indi adamyň ýaramaz kemçiligi bar bolsa, dyrnak gemirýän bolsa, hapa sögünýän bolsa, ýa-da ş.m. endikleri, häsiýetleri bar bolsa ol hiç haçanam üýtgemeli, ýa-da kämilleşmeli däl bolýarda?! Siziň pikiriňizçe hakykat nirede? Hakykaty tapmak üçin näme okasaň gowy, nireden gözleseň gowy? Eger bir adam diňe poeziýany, prozalary okaýan bolsa, diňe şondan başy çykýan bolsa ol fizika degişli bolan meseläni çözse, ýa-da şol meselede jedel etse dogry bolarmy? Onuň şol meselede pikirleri dogry bolup bilermi?
Siz daş töweregiňize göz aýlap, ýaşyl reňkde näme bar bolsa şolary ýatda saklap görüň. Indi bolsa gyzyl reňkde näme gören bolsaňyz şolary sanap çykyň. Başaryp bildiňizmi? Elbetde başaryp bilen dälsiňiz. Siz diňe “gyzyl reňkde şeýle zat göräýdim öýdýän” diýip, oýalanyp görersiňiz. Ünsüni diňe bir zada jemlän adam hemme zady görüp bilmez.

Ýaşlar söýgi barada kän oýlanýalyr. Häzirki döwürde söýgi diýip buket rozalary, gymmat sowgatlary, gyzyň näzini çekmek, suwjuklamak, kinolardaky ýaly dyzyňa çöküp, brilliantly ýüzük uzadyp, “sen maňa durmuşa çykarmyň?” diýip soramak, limuzin ýene şoňa meňzeş romantikalar göz öňüne tutulýar. Bu zatlara her kimiň ýagdaýam ýok. Ene çagasyny näçe söýse-de, ýagdaýy bolmasa gymmat baha sowgat edenok, terbiýeli bolsun diýip näzini çekenok, kemçiligi bolsa-da aýdyp üýtgetmek bilen bolýar. Ene söýgi başgaça bolýar diýseňiz gerek. Ýöne sizi ene-ataňyz ýaly aýap saklaýan, aladaňyzy edýän, keselleseňiz siz bilen derdiňizi çekişip, gije ýatman dermanhana ylgap ýören, balnisada bolsaňyz yzyňyzdan baryp halyňyzy sorap, gerek zatlaryňyzy alyp barýan bolsa, illeriň gepinden, şerinden goraglap ýörse bu hakyky söýgi bolmazdymy? Ony başaryp biljek diňe pespälliler, gadyr bilýänler, ar-namysly adamlardyr. Goppam, ulumsy, özdiýenli, diňe özüni bilýänler özünden başga hiç kimem söýüp bilmez. Söýgi aslynda sylagdan başlaýandyr diýip oýlanyp gördüňizmi?

Köp adamlar puly wajyp hasaplaýar. Elbetde puluň bolmasa hiç zadyň bolmazlygy gaty mümkin. Sebäbi biz şoňa öwrenşen. Indi oýlanyp görüň! Biz puly resurs üçin ulanýas. Bize aslynda esasy gerek zatlar geýim, iýmit, ýaşamaga ýer. Telefon, telewizor, kompýuterler we ş.m. soňky çykan zatlar. Eger adamda ýeri bolsa ekin ekip biler, pagta ekip biler, mal saklap biler, palçykdan jaý gurup biler. Şeýlelikde ol naharlanmak üçin, geýinmek üçin pul ulanmanam biler. Adamlara ýerden öz paýy berilse, öz zähmeti bilen ýerden paýynam alyp biler diýip oýlanyp gördüňizmi? Ýöne bu döwürde ol zatlar gynansakda fantastika öwrüldi.

Siz alan bilimiňize görä, işleýän wezipäňize görä hak almaly diýip oýlanýansyňyz. Belki olam beýle bolmaly däldir? Belki-de bilim almadyklaryň gara işleriniňem Lukmanlaryňky ýaly köp peýdasy bardyr biz üçin? Meselem der döküp jaý gurýan adamlar, köçäni arassalaýanlar we ş.m. işçiler. Jaý gurulmasa adamlaryň ýaşamaga ýeri bolmaz, köçe hapa bolsa antisanitariýa bolar, kesel döräp başlar. Belki-de aýlyk hakynam getiren peýdasy üçin bilimlileriňki bilen deň almalydyr aslynda?

Eger adam semreýän bolsa, öýünde nahar kän galýan bolsa, bir adama iki otagdan ýetýän bolsa bu dogrymyka? Elbetde otag meselesi köpelmek üçin, myhmana bermek üçin gowy zat. Ol zähmet çekip halal gazandy, öz zady diýýän bolmagyňyz gaty mümkin. Ýöne başga adamlar has kän zähmet çekibem şol derejä ýetmän biler. Olam nesibä bagly diýip bilersiňiz ýa-da rysgaly Alla berýär diýip bilersiňiz. Elbetde rysgaly Alla berýär. Ýöne Alla rysgal berende, adam ony isrip etmägede haky bar diýip oýlanýaňyzmy? Eger adam semreýän bolsa, diýmek ol bir adamlyk naharyň ýerine kän iýýändir diýip oýlanyp gördüňizmi? Ol özüni zaýalaman, artygyny açlara hem berip bilerdi diýip pikir edip gördüňizmi? Nahar galýan bolsa isrip etmän, onam açlara berse bolardy diýip pikir edip gördüňizmi? Bir adama iki otagdan ýetýän bolsa, iki ýa-da üç adama bir otagdan ýetýänleri hem ýatlasa bolardy diýip pikir edip gördüňizmi?

Köpçüligiň halaýan bir sitatasy bar. Ol ýerde:
– Käsäni alda diwara zyň!
– Zyňdym.
– Näme boldy käsä?
– Döwüldi.
– Indi şondan ötünç sorasaň öňki durkuna gelermi? – diýýär. Bu sitatada adam bagyşlasa-da ýüreginde kine galýar diýip düşündirýär. Ýöne adamyň ýüregi bilen käsäni deňeşdirmek dogrymyka? Siz hakykatdanam bagyşlanyňyzda kine galýarmy? Eger ýüregiňizde kine galýan bolsa bu hakykatdanam bagyşladygyňyz bolýarmyka?

Siz köpçülik näme diýse, näme pikir etse, nämelere ynansa şony dogry hasaplaýaňyzmy? Meselem, Hindistanda köpçülik sygyryň Hudaýdygyna ynanýar. Köpçülik ynanýany üçin dogry bolup bilermi? Öňler adamlar ýeriň togolakdygyny bilmeýärdiler. Onuň şeýledigini aýdan adamy köpçüligiň näme edendiklerini bilýän bolsaňyz gerek. “Belki biz hem şol köpçülikdendiris” diýip, oýlanyp gördüňizmi?

Hakykaty bilesi gelýän adamlar öz pikirini, köpçüligiň pikirini dogry hasaplap jedelleşip durmaz. Eşiden zadyny, okan zadyny, gören zadynyň anygyna ýetmek üçin kitaplardan, internetden tapyp okar, biler, şeýdibem anygyna ýeter.