17:53 Mowzuk

Şäherde ýaşaýan bir garyp neçjaryň ýekeje ogly bilen ,,Kaştanka" atly iti bar. Neçjar agyr güzeranyň derdinden dünýeden doýgun hala ýetipdir. Ol ogluna gündelik iýer-içer ýaly zat gazanyp bilse, galan gazanjyny içgä berýär. Kaştanka hem ataly-ogluň gündeki tamşanýan owkatlarynyň galan-gaçanyny iýip oňýar. Hojaýynyň ogly ejesiz, lälik ösen çaga. Ol Kaştanka bilen gödek oýunlar edip, onuň ýüregine düşýär. Guýrugyndan çekeläp we beýleki gödek hereketleri edip, oňa ejir baryny berýär. Ýöne şonda-da Kaştanka öz eýeleri üçin eziz, mähriban. Ýöne ykbal garaşylmadyk öwrüm edýär.
Bir gün neçjar şäherli ýaşaýjylaryň buýurmalaryny bitirip bolýar-da, olary eýelerine gowşurmaga gidýär. Ol Kaştankany hem yzyna düşürip äkidýär. Kaştanka eýesiniň yzyna düşüp barýan ýerlerini görmänsoň, ýoluny bilenok. Ol diňe eýesini gözünden sypdyrmajak,ondan galmajak bolup, haýdap barýar. Özi hem beýle uzak ýoly geçip görmänsoň, örän ýadaýar. Onuň eýesi her ýere girip, ol ýerdäki adamlaryň özlerine buýran önümlerini tabşyryp, hakyny hasaplaşyp, çykyp gidip barýar. Ahyry hem ol bir ýerden spirtli içgileri içýär we keýpli halda Kaştanka käýäp barýar. Ine-de, olar bir köçäniň ugruna baranlarynda, Kaştankanyň gözi nyzam bilen ýöräp gelýän harby goşun bölümlerine düşýär. Olar ýöriş marşyny çalyp, uly şowhun bilen aýaklaryny deň tutup, hatarlaryny bozman, haýbat bilen ýetip gelýärler.
Bu görnüş entek öz eýesiniň howlusyndan çykyp görmedik Kaştanka gyzykly bolup görünýär. Ol nädýänini hem bilmän, olaryň öňüni kesip, köçäniň beýleki ýüzüne ylgap geçýär. Eýesiniň öz adyny tutup çagyrýany giç gulagyna ilip, yzyna dolanjak bolsa hem, esgerler köçäni tutup barýarlar. Ol esgerler geçip gidensoň, eýesi bilen duran ýerine gaýdyp gelip, ony tapmaýar. Eýläk-beýläk alakjap gözlese-de, ondan derek tapmaýar. Oňa çenli garaňky düşüp, ýagyş hem guýup başlaýar. Ol ýoluň ugrunda ýerleşýän bir howlunyň derwezesiniň iç ýüzüne, ýagşyň ýagmaýan ýerine gysylyp, uklap galýar. Düýşüne eýesi, onuň tikin maşynynyň başynda işläp otyryşy, hojaýynyň ogly- ýaşajyk eýesi, onuň öz guýrugyndan tutup süýräp azar berşi, iýýän iýmitleri görünýär. Ol it bolup, özi üçin bu zatlaryň şeýle eziz ekendigine şu pursat düşünen ýaly bolýar. Ol oýanyp, hem açlygyndan, hem aýraçylykdan nalap, uzyn-uzyn uwlaýar. Şol pursat paýtundan düşüp, derwezäni açan ýat adam, oňa gözi düşüp, ýanyna gelýär. Itiň ýagdaýyny duýup, ony öýüne alyp girýär.
Kaştankany bu ýerde gowy naharlaýarlar. Gije ol bir otagda ýerleşdirilýar. Emma ol ýerde bir pişik bilen bir gaz hem bar eken. Olar özlerini bu ýeriň hojaýyny ýaly tutup, Kaştankanyň üstüne topulýarlar. Olaryň gykylygyna hälki hojaýyn oýanyp gelýär we pişik bilen gaza eden işleri üçin käýäp, Kaştankany öz otagyna alyp gidýär. Daňdan ol öňkieýesiniň öýünde endik edişi ýaly, täze hojaýynyny ukudan oýarýar. Täze hojaýyn muňa hoş bolup, oňa mylakatlylyk bilen minnetdarlyk bildirýär.
Bu öýde Kaştankanyň ýaşaýşy gowulaşýar. Ony dürli-dümen ýokumly zatlar bilen iýmitlendirýärler. Gaz bilen pişik hem oňa kem-kemden öwrenişýär. Ýöne hojaýyn her günde ol ikisini alyp, uzak wagtlap bir ýerlere gidýär we bu wagtlarda Kaştanka ýekesireýär. Sebäbi, ol öňki eýesiniň öýünde hiç haçan hojaýynlaryndan aýra bolup görmändi. Öňki eýesi, onuň ogly baradaky ýatlamalar onuň it aňynda gän geldikçe könelişip başlaýar. Olar henizem onuň düýşüne girýärler. Ýöne, näme üçindir, olar itiňki ýaly uzyn guýrukly, salpy gulakly we tüýlek keşpde görnüp gidýärler.
Onuň täze eýesi sirkde masgarabaz bolup oýnaýar eken. Ol pişigi hem gazy bilen her günde çykyşlara taýýarlanyp, soňra agşamlaryna sirke baryp, her hili gyzykly çykyşlary görkezýär eken. Olaryň çykyşlara taýýarlan pursatlaryna Kaştanka hem gatnaşyp görýär. Ol pişikdir gazyň ýerine ýetirýän hereketlerine guwanyp, häli şindi şadyýanlyk bilen üýrüp, taýýarlygy birnäçe gezek bozýar. Hojaýyn oňa mylaýymlyk duýduryş edýär.
Ynha-da bir gün agşam ýatyrkalar, gazyň birhili üýtgeşik sesine öýdäkileriň hemmesi allaniçigsi bolup oýanýar. Gazyň ýagdaýy gitdigiçe peselýär. Onuň näme sebäbe beýle ýagdaýa düşendigi hojaýynyň ahmyrly jümlelerinden belli bolýar. Gazy sirkde oýun wagtynda atanlykda at basyp geçýär. Şeýlelikde, gaz jan berýär. Ony hojaýyn beýleki haýwanlary bilen bile gidip, adam jaýlan ýaly hormat-sylag bilen ýere düýnäp gelýär. Hojaýynyň göwnüni açmak üçin Kaştanka iki aýagynyň üstüne galyp, her hili oýunlar edip berýär. Itiň bu hereketlerinde öz hojaýynyna:,, Gaýga batma, indi men hem sirkde oýnamaga döwtalap" diýen many bar. Onuň oýunlaryndan wagtyhoş bolan hojaýyn şondan şeýläk Kaştanka bilen pişigi sirkde oýnamak üçin taýýarlap başlaýar
Uzak wagtlyk ýadawsyz zähmet netijesini hem berýär. Kaştanka indi sirkde oýnamak üin taýýar bolýar. Şeýlelikde, hojaýyn bir gün ony hem pişik bilen bilelikde alyp, paýtuna münýär-de, sirke gidýär. Emma sirkde ýaňy bir oýun görkezip başlanlarynda Kaştankany şol ýerde tomaşa edip duran köne eýeleri tanaýarlar we onuň adyny tutup çagyrýarlar. Şu ýerde hem Kaştankanyň öňünde iki ýol peýda bolýar. Olaryň biri täze hojaýynyň öýündäki oňat edilip taýýarlanýan tagamly iýmitli durmuş, beýlekisi köne eýesiniň öýündäki adaty galak-gaçak iýmitli, Guýrugyndançekilip, ýolmalaşylyp ýörlen durmuş. Ol iki tarapdan çagyrýan täze hem köne eýeleriniň arasynda birnäçe gezek öňe-yza ylgap, ahyrynda hem ömürlik mähriban bolup galan köne eýesini we onuň ýeter-ýetmezçilikli, hor-homsy durmuşyny saýlaýar.
Anton Pawlowiç Çehow ,,Kaştanka" hekaýasy